Eenzame uitvaart

Aandacht voor eenzaamheid in leven en sterven

Museum tot Zover besteedt de komende tijd op verschillende manieren aandacht aan eenzaamheid.

Hier besta ik

Het boek door Hester van Hasselt (tekst) en Bianca Sistermans (fotografie).

In eenzaamheid gestorven

In Nederland en België sterven jaarlijks tientallen mensen in volstrekte eenzaamheid. Soms gaat het om daklozen of toeristen, vaker om oude mensen die alleen zijn achtergebleven, een enkele keer om een zuigeling die te vondeling is gelegd. Een groep dichters die zich de Poule des Doods noemt, schrijft speciaal voor deze overledenen poëzie.

De eenzame uitvaart

Het idee om een gedicht aan een eenzaam overledene (mee) te geven komt van Bart FM Droog –stadsdichter van Groningen- die vindt dat we iemand niet stilletjes mogen begraven. Hij ziet poëzie als afscheidsritueel. Zorgvuldig gekozen woorden om het bestaan te bekrachtigen van iemand die anders ongezien zou verdwijnen.

Aan iedere eenzame uitvaart kleeft een verhaal, waarvan vaak alleen het einde bekend is: de plaats van overlijden. Soms is er ook een naam, een woning of een buurman die iets kan vertellen. Het kleine beetje informatie dat de dichter van de gemeente krijgt, vormt een eerste aanknopingspunt voor het gedicht. Vaak gaat hij zelf nog op onderzoek uit: naar de plek des onheils, het huis waar iemand is overleden of een bocht in een gracht waar iemand uit het water is gehaald. Dan begint de dichter te schrijven. Een paar dagen zet hij alles aan de kant voor de eenzaam overledene. Tot slot draagt hij het gedicht op de crematie of begrafenis voor. Van dat gedicht wordt een kopie op het gemeentehuis bewaard, voor het geval zich ooit een familielid meldt.

De eenzame uitvaart legt de kwetsbaarheid van onze huidige samenleving bloot: de dood maakt genadeloos zichtbaar hoe groot eenzaamheid kan zijn. Uit recente cijfers blijkt dat eenzaamheid een groeiend probleem is dat we niet mogen onderschatten. Het bestaat ongezien in ons midden. Misschien moeten we waakzamer zijn.

Monument van medemenselijkheid

Hester van Hasselt en Bianca Sistermans ontmoetten de dichters van ‘De eenzame uitvaart’. Zij werden geraakt door het humane karakter van deze uitvaarten. Van Hasselt sprak met hen over poëzie, eenzaamheid en de dood. Sistermans portretteerde de dichters en maakte foto’s bij dit monument van medemenselijkheid.

Poëzie en fotografie

staan centraal in de tentoonstelling waar eenzaamheid niet alleen zichtbaar wordt, maar ook duidelijk wordt hoe kunst in het algemeen – en poëzie en fotografie in het bijzonder – de pijnlijke plekken in ons bestaan weet aan te raken. Van Hasselt en Sistermans brengen het belang van dit dichters-initiatief in beeld, en dit reikt verder dan de individuele dode. Uiteindelijk gaat het erom hoe je als samenleving zorg draagt voor elkaar. Het comité van aanbeveling voor ‘Hier besta ik’ bestaat uit Gerdi Verbeet, Youp van ’t Hek, Humberto Tan en Eberhard van der Laan. Van der Laan zegt over de eenzame uitvaart: “Dat wat voor het slordige oog zinloos lijkt, is een ultiem gebaar van beschaving.”. De tentoonstelling wordt op 22 september door Gerdi Verbeet geopend en is te zien tot 11 februari.

Museum Tot Zover, Kruislaan 124, Amsterdam.

DELEN

Meer
blogs

Wij sturen u graag het Wensenboekje.

Met behulp van dit boekje kunt u nadenken over wat u wilt. Wat zijn uw wensen voor uw eigen uitvaart? Dat kan een rustig gevoel geven. Wij sturen het heel graag naar u toe per post.